Geniþ vücut yüzeylerini tutan pek çok hastalýðýn tedavisi sýrasýnda yoðun bakým takibi gerektiren önemli komplikasyonlar oluþabilmektedir. Toksik epidermal nekroliz, stafilokokal haþlanmýþ deri sendromu, büllöz hastalýklar, deri nekrozu, nekrotizan selülit ve eksfoliyatif dermatit dermatolojik yoðun bakým hastalarýnýn önemli bir bölümünü oluþturur. Derinin bariyer, immunolojik ve termoregulatuar foksiyonlarýnýn bozulmasý ile sývý, elektrolit, protein, ýsý, enerji kaybý; beslenme bozukluklarý; ciddi enfeksiyonlar gibi sorunlar yaþayan bu hastalar eðitimli personel tarafýndan uygun ekipmanla donatýlmýþ ünitelerde yoðun bakým disiplini ile monitorize ve tedavi edilmelidir. Bu derlemede hastalarýn yaþam sürelerini etkileyebilen komplikasyonlar ve tedavi prensipleri üzerinde durulmaktadýr.

Çivi belirtisi, kaldýrýlan bir kurutun altýnda boynuzumsu çýkýntýlarýn gözlenmesidir. Diskoid lupus eritematozusun iyi bilinen bir özelliði olmakla beraber diðer bazý skuamlý veya kurutlu lezyonlarda özellikle kutanöz leishmaniasis lezyonlarýnda da görülebilir. Bu çalýþma, çivi belirtisinin kutanöz leishmaniasisin klinik tanýsýndaki deðerini ortaya koyabilmek amacýyla planlandý. Bu amaca yönelik olarak çivi belirtisinin görüldüðü bilinen hastalýk gruplarýndan 472 olgu çalýþma kapsamýna alýndý. Söz konusu olgularda kurutlar dikkatlice kaldýrýlarak çivi belirtisi arandý ve pozitif olgularýn özellikleri kayýt edildi. Çivi belirtisi olgularýn %10'unda pozitif saptandý. Bunlarýn %75'den fazlasýný kutanöz leishmaniasisin geç ülser evresindeki olgular oluþturmaktaydý. Çivi belirtisinin kutanöz leishmaniasis tanýsýndaki sensitivite ve negatif prediktif deðerleri düþük ama spesifite ve pozitif prediktif deðerleri yüksek bulundu. Çivi belirtisinin, nonspesifik bir bulgu olmasýna karþýn, endemik bölgelerde büyük bir olasýlýkla kutanöz leishmaniasisi iþaret eden önemli bir klinik bulgu olduðu sonucuna varýlmýþtýr.

Kronik ürtikerin etyolojisi ve yapýlacak araþtýrmalar halen çok önemli bir problemdir. Büyük grubu oluþturan fizik ürtikerlerin ayýrt edilmesine yönelik uygun "challenge" testler ve fonksiyonel otoantikorlarýn tespitine dayalý otolog serum testi etyolojiyi aydýnlatabilecek yöntemlerdir. Buradan yola çýkarak kronik ürtiker tanýsý alan 88 olguya belli bir algoritmik yaklaþým dahilinde kan, idrar, gayta incelemeleri ve sýk görülen fizik ürtikerler için uygun "challenge" testler uygulandý. Olgularýn 73'ünde (%83,3) fizik ürtiker saptandý. En sýk kolinerjik ürtiker (29 olgu, %39,72) görüldü. Fizik ürtikerli olgularýn 27'sinde (%36,98) birden fazla fizik ürtiker mevcuttu. Tüm olgularýn 38'ine otolog serum testi uygulandý. Yirmidördünde (%63,15) test pozitif idi. Bu sonuçlar fizik uyaranlar ile otoimmun mekanizmanýn kronik ürtiker etyolojisindeki önemini ortaya koyarak, pahalý ve ayrýntýlý araþtýrmalarýn gereksizliðini gösterdi.

Kronik ürtikerin büyük çoðunluðunda altta yatan bir neden bulunamamaktadýr. Etyolojide %20-30 oranda fiziksel ürtikerlerin olduðu bilinirken; son zamanlarda yapýlan çalýþmalar bu oranýn %71-80'e kadar çýktýðýný göstermektedir. Kronik ürtikerin nedenini araþtýrmak hem çok zaman alýp, hem de maddi yük getirdiðinden, bu çalýþmada kolay uygulanabilen testlerle fiziksel ürtikerin ne oranda saptanabileceði araþtýrýldý. Çalýþmaya en az son dört hafta boyunca, her gün ürtiker lezyonlarý meydana gelen 53 hasta alýndý. Hastalara sýrasýyla dermografizm, basýnç ürtikeri, soðuk ürtikeri, sýcak ürtikeri, akuajenik ürtiker ve kolinerjik ürtiker için gerekli standartize testler uygulandý. 53 hastanýn 37'sinde(%69.8) en az bir fiziksel ürtiker bulundu, 28 hastada(%52.8) yalnýzca dermografizm, üç hastada(%5.7) basýnç ürtikeri, iki hastada(%3.8) kolinerjik ürtiker, iki hastada(%3.8) kolinerjik ürtiker ve dermografizm, bir hastada(%1.9) basýnç ürtikeri ve dermografizm,bir hastada(%1.9) ise kolinerjik ürtiker, sýcak ürtikeri, soðuk ürtikeri ve dermografizm birarada bulunmakta idi. Hiçbir hastamýzda akuajenik ürtiker saptanmadý Oldukça yüksek bir oranda (%70'e yakýn) saptadýðýmýz fiziksel ürtikerler, bizce kronik ürtiker etyolojisini araþtýrmada ilk basamak olmalýdýr.

Kronik idiyopatik ürtiker (KÝU) sýk rastlanan ve tedaviye dirençli patogenezi henüz tam anlaþýlamamýþ bir hastalýktýr. Son yýllarda konu ile ilgili yapýlan çalýþmalarda KÝU olgularýnýn üçte birinde patogenezde otoimmunitenin rol oynadýðý gösterilmiþtir. Bu çalýþmada KÝU patogenezinde HLA Sýnýf I ve Sýnýf II antijenleri ile iliþkisinin gösterilmesi amaçlandý. Çalýþmada KÝU tanýsý konulan 55 hastada HLA Sýnýf I (ABC) ve HLA Sýnýf II (DQ,DR) antijenleri, iki adýmlý mikrolenfositotoksisite testi ile araþtýrýldý. Saðlýklý ve akrabalýk iliþkisi olmayan 71 kiþi kontrol grubu olarak deðerlendirildi. HLA Sýnýf I antijenlerinin tamamýnda ve HLA Sýnýf II antijen grubunda DQ lokusunda iki grup arasýnda istatistiksel olarak anlamlý farklýlýk yokken, HLA-DR13 antijen sýklýðýnda hasta grubunda artýþ saptandý( p=0.03). HLA-DR13 antijen varlýðýnýn kronik idiyopatik ürtiker riskini arttýrabileceði ve patogenezde rol oynayabileceði düþünüldü.

Kronik idiyopatik ürtiker (KÝÜ), nedeni bilinemeyen, genç eriþkinlerde ve kadýnlarda daha sýk görülen, altý haftadan daha uzun süren ürtiker ataklarýyla karakterize bir hastalýktýr. KÝÜ tedavisi genellikle ortama salýnan histaminin etkilerinin blokajý temeline dayanýr ve bu nedenle tedavide ilk seçenek olarak birinci kuþak H1-antihistaminikler tercih edilir. Bu antihistaminiklerin etkisini deðerlendirmede sýklýkla epikutan histamin testi kullanýlmaktadýr. Çalýþmamýzda Uludað Üniversitesi Týp Fakültesi Dermatoloji polikliniðine 1999-2000 yýllarý arasýnda baþvurup KÝÜ tanýsý almýþ 15-74 yaþlarý arasýnda 44 kadýn, 16 erkek toplam 60 hastada günlük tek doz feksofenadin 180 mg. üç ay süreyle uygulandý. Tedavi öncesi ve sonrasý hastalarýn klinik belirtileri ve prick test sonuçlarý deðerlendirildi. Tedavi sonrasý yapýlan deðerlendirmelerde hem prick test sonuçlarý hem de klinik semptomlar yönünden anlamlý gerileme saptandý. Sonuç olarak; KÝÜ'de üç ay gibi uzun süreli antihistaminik tedavisi ile semptomlarda gerileme saðlanabileceði fakat bu uzun süreli antihistaminik kullanýmýnda ortaya çýkan histamin yanýtýndaki baskýlanmadan dolayý, epikutan histamin testi uygulanmasý gereken durumlarda en az 10 gün öncesinde ilaçlarýn kesilmesi gerektiði kanaatindeyiz.

Pemfigoid gestasyones (PG) büllöz pemfigoidin klinik ve histopatolojik özelliklerini gösteren bir gebelik dermatozudur. Eritemli-ürtikeryal zeminde grup oluþturmaya eðilimli, anüler ve sirsine dizilim gösteren vezikülobüllöz ve target benzeri lezyonlar ile karakterizedir. Tedavisinde prednizolon 40-60 mg/gün genellikle yeterli olduðu halde þiddetli olgularda immünosüpresifler, dapson ve plazmaferez de kullanýlabilmektedir. Bu raporda þiddetli klinik seyir gösteren ve sistemik kortikosteroide yanýt vermeyen, postpartum geliþmiþ þiddetli bir PG olgusunda plazmaferezin etkinliði deðerlendirilmiþ, bu yöntemin güvenilir ve etkili bir seçenek olabileceði vurgulanmýþtýr.

Liken planus (LP) deri ve mukozalarý tutan kaþýntýlý ve inflamatuvar bir deri hastalýðýdýr. Koyu kýrmýzý-mor renkli, üzerleri ince kepekli ve köþeli papüllerle karakterize lezyonlarýn lineer daðýlým göstermesi oldukça nadirdir ve genellikle çocukluk çaðýnda görülür. Verrüköz (hipertrofik) LP ise papüllerin bir araya gelerek verrüköz plaklar oluþturmasýyla karakterize ayrý bir klinik LP tipidir. 48 yaþýnda bir erkek olguda sað alt ekstremitede önce hipertrofik karakterde baþlayan sonra lineer daðýlým gösteren LP'a rastlandý. Hastada ayný taraf lomber ve abdominal bölge derisinde zosteriform daðýlýmda yerleþim gösteren lezyonlar vardý. Olgunun mevcut kliniði ile az görülen morfolojik ve daðýlým tiplerini bir arada taþýdýðý, tedavilere de dirençli olduðu görüldü.

ýktiyozis linearis sirkumfleksa eritemli, çift-kenarlý skuamlý lezyonlarla karakterize nadir bir iktiyoziform dermatozdur. Netherton sendromu ise; genellikle iktiyozis linearis sirkumfleksa þeklinde kendini gösteren iktiyoziform dermatit, kýl gövdesinde çeþitli bozukluklar ve atopik diyatezden meydana gelen klasik bir triad olarak tanýmlanmýþtýr. Burada Netherton sendromlu bir olgu ve atopik diyatez bulgularýnýn eþlik ettiði iki iktiyozis linearis sirkumfleksa olgusu sunulmaktadýr. ýktiyozis linearis sirkumfleksaya atopi bulgularýnýn eþlik edebileceði ve Netherton sendromlu olgularýn saç bulgularýnda spontan düzelmeler olabileceði için, bu iki dermatozun ayný hastalýk spektrumun iki ucu olarak deðerlendirilebileceðini düþünüyoruz.

Fox-Fordyce hastalýðý nadir görülen, sporadik, apokrin ter bezi retansiyonu sonucu oluþan, kaþýntýlý, foliküler papüllerle karakterize bir dermatozdur. Patogenezindeki en önemli basamak apokrin ter bezi duktuslarýnýn týkanmasý ve rüptürüdür. Bu makalede, Fox-Fordyce tanýsý alan bir olgu sunulmuþ ve literatür ýþýðýnda klinikopatolojik özellikleri tartýþýlmýþtýr.

Karsinoma erizipelatoides (KE), internal neoplazilerin deri metastazý ve metastatik hücrelerinin dermal lenfatikleri týkamasýyla oluþan erizipel benzeri tablodur. En sýk meme kanserine baðlý ortaya çýkmakla beraber gastrik malignite gibi diðer kanserlerle de iliþkili olabilir. Burada, sol pektoral bölgede eritemli, endüre plaklar þeklinde KE ortaya çýkan ve gastrik adenokarsinoma ile iliþkili olan 55 yaþýnda bir erkek olgu sunuyoruz. Hasta Türk Dermatoloji literatüründe bildirilen gastrik adenokarsinomla iliþkili ilk olgudur.

Akut renal allogreft rejeksiyonunun önlenmesinde ve tedavisinde etkin bir ilaç olduðu anlaþýldýktan sonra, mikofenolat mofetil, son yýllarda dermatolojide de kullaným alaný bulmuþ güçlü bir immünsupresandýr. Dermatolojide kullanýmý 1975'de psoriasiste mikofenolik asitin etkinliðinin gösterilmesiyle baþlamýþ; daha sonraki yýllarda da büllöz hastalýklarda etkin ve güvenilir bir ilaç olarak tedavi alternatifleri arasýnda yer almaya baþlamýþtýr. Yapýlan çalýþmalar mikofenolat mofetilin diðer otoimmün ve inflamatuar deri hastalýklarýnda da alternatif bir tedavi olabileceðiyle ilgili görüþleri desteklemektedir.